Lübeck's Dance of Death

The Church Warden

The church warden only appears in Des dodes danz - i.e. neither in the painting in St Mary's church nor in Dodendantz.

The other characters in the dance are described very generally to increase the reader's identification with the figures, but the church warden gives many specific details about his life: First he was a traveling merchant in Prussia, Livonia, Latvia and Russia and after that he was a sailor.

Death tells a (today unknown) story about a church warden in Gripeswolde (Greifswald), who had embezzled entrusted funds. Death ends with long list of trades, where it's easy to swindle.

The citizen

    De werkmester
Nu rope ik an al de patronen in vnser kerken:
Wente nu voele ik vnde kan dat ok rechte merken
Dat my nu de doet nicht lenger wyl sparen:
Wo vele euentures my is ok weddervaren
So is doch dyt euentur seer vorschreklik:
Wente ik byn ghewest eyn mynsche gans brecklik
Dar tho hebbe ick mannighen winckel ghesocht
Eer ik id alsus hir to hebbe ghebrocht
Doch hebbe ik in sorgen vele myt der kerken to donde
Hir vmme wolde ik dat my de doet welke iar lenger schonde
Myt vlite wolde ik noch vele laten buwen
Vnde der kerken patronen beth denen myt allen truwen
In myner ioget was ik eyn kopman in prusen
In liflant. in lettowen vnde ok in rusen
Van der kopenschop konde ik nicht vele to hope bringen:
Wente ik was eyn gud gheselle mede in velen dingen
Ik ath vnde dranck alle tyd gerne dat beste:
Wor men gelt vorterde was ik nicht gerne de leste.
Nicht wolde by my bliuen suluer efte golt
Hir vmme moste ik do leren denen vmme tzolt
Seuen iar lanck beyde papen vnde leyen
Dar na quam ik to schepe vor eynen schriueyen
Do hadde ik my wol also eyn houesch man
Hir vmme wart my ein schon schyp vnder de voete gedaen
Dar segelde ik mede in de baye. ok ostwert mannigerwegen
Do vorwerf ik vele geldes ia to deghen
Doch wolde id my to lesten nicht lucken
Dat schyp seggelde ik in den strant to velen stucken
An mynen danckwart ik alsus des schepes quyd
Alsus hebbe ik vuste in sorgen ghesletten myne tyd
Men nu moed ik eynen wunderliken wech angaen
Hir vmme bydde ik here god see my nu barmhertichliken an

Death on the lion

    De doet
Vor desse de hir navolgen sette ik dy du werkmester ersten an:
Wente du gheystlike goder most vorstaen
In etliken landen hetet men dy eyn vorstender der kerken
De sodan ampt hebben scholen vlytichlik merken
Dat to dem gripeswolde is ghescheen ein exempel
Van einem vntruwen werckmester de den hylghen tempel
Vnde der kerken ghelt so angheleyt vorpralde
Dat en dar na de duuel mit lyf vnde selen wech halde
So welk vorstender de kerken ok myt truwen menet
Dem wert wol ghelonet wente he groten luden denet
Ok synt der borsendreger noch vele meer
Der ok ein is de sevarende schipheer
Mannich vntruwichliken vele in synen budel iaghet
Se konen reken so id en alderbest behaget
Al de myt gelde werden vorlacht synt hir ghemenet
Efte den iennich groet ampt is vorlenet:
Wente god de alderwegen is he en wilt nicht vorgetten
Myt dem suluen scheppel wil he wedder meten
Dat sy recht krum vele efte weinich bysunder
So we id ok sy eyn radman eyn schaffer efte eyn vormunder
Eyn schulte eyn schepen eyn olderman efte ein richter
Ein hofmester eyn kokenmester eyn schriuer efte eyn ander dichter
Eyn voget eyn lantknecht eyn schencke efte eyn molner
Eyn vysmester eyn teygelmester eyn bumester efte eyn tolner
Eyn segelgrauer eyn munter eyn wantsnyder efte eyn lenewantstriker
Vnde alsodan leene. weddeknecht tzyseknecht. eyn horker efte eyn ander slyker
Eyn mekeler eyn wraker eyn meter efte ein dachlonre
Ein iegher eyn velle ghilder eyn termynre efte eyn ander tronre
God kent al ere namen van wat state efte ampte se ok synt
De dar wol deyt de kumpt draden dar hen dar he id vynt

The church warden Death to the church warden Click the small pictures to see the original pages.

The picture of the church warden is the same as that of the citizen.

Baethcke's transcription

    XLVII. DE WERKMESTER.

Nu rope ik an al de patronen in unser kerken,
Wente nu vole ik unde kan dat ôk rechte merken,
1105 Dat mi nu de dôt nicht lenger wil sparen.
Wo vele eventures mi is ôk weddervaren,
So is doch dit eventûr sêr vorschreklîk,
Wente ik bin gewest ein minsche gans breklîk;
Dârto hebbe ik mannigen winkel gesocht,
1110 Er ik it alsus hîrto hebbe gebrocht.
Doch hebbe ik in sorgen vele mit der kerken to dônde;
Hîrumme wolde ik, dat mi de dôt welke jâr lenger schônde.
Mit vlite wolde ik noch vele laten buwen
Unde der kerken patronen bet denen mit allen truwen.
1115 In miner joget was ik ein kôpman in Prusen,
In Lîflant, in Lettowen unde ôk in Rusen.
Van der kopenschop konde ik nicht vele to hope bringen,
Wente ik was ein gût geselle mede in velen dingen.
Ik at unde drank alle tît gerne dat beste,
1120 Wôr men gelt vortêrde, was ik nicht gerne de leste.
Nicht wolde bi mi bliven sulver efte golt,
Hîrumme môste ik do leren denen umme zolt
Seven jâr lank beide papen unde leien;
Dârna quam ik to schepe vor einen schriveien.
1125 Do hadde ik mi wôl also ein hovesch man,
Hîrumme wart mi ein schôn schip under de vote gedân.
Dâr segelde ik mede in de Baie, ôk ôstwert mannigerwegen,
Do vorwerf ik vele geldes, ja to degen.
Doch wolde it mi to lesten nicht lucken,
1130 Dat schip seggelde ik in den strant to velen stucken,
An minen dank wart ik alsus des schepes quît.
Alsus hebbe ik vuste in sorgen gesletten mine tît,
Men nu môt ik einen wunderliken wech angân;
Hîrumme bidde ik, here Got, se mi nu barmhertichliken an!

    XLVIII. DE DOT.

1135 Vor desse, de hîr navolgen, sette ik di, du werkmêster, êrsten an,
Wente du geistlike goder môst vôrstân.
In etliken landen hetet men di ein vôrstender der kerken;
De sodân ampt hebben, scholen vlitichlîk merken,
Dat to dem Gripeswolde is geschên ein exempel
1140 Van einem untruwen werkmêster, de den hilgen tempel
Unde der kerken gelt so angeleit vorprâlde,
Dat en dârna de duvel mit lîf unde selen wechhâlde.
So welk vôrstender de kerken ôk mit truwen menet,
Dem wert wôl gelonet, wente he groten luden denet.
1145 Ok sint der borsendreger noch vele mêr,
Der ôk ein is de sevarende schiphêr.
Mannich untruwichliken vele in sinen budel jaget;
Se konden reken, so it en alderbest behaget.
Al, de mit gelde werden vorlacht, sint hîr gemenet,
1150 Efte den jennich grôt ampt is vorlenet,
Wente Got, de alderwegen is, he en wilt nicht vorgeten,
Mit dem sulven scheppel wil he wedder meten,
Dat si recht, krum, vele efte weinich bisunder,
So we it ôk si, ein râtman, ein schaffer efte ein vôrmunder,
1155 Ein schulte, ein schepen, ein olderman efte ein richter,
Ein hofmêster, ein kokenmêster, ein schriver efte ein ander dichter,
Ein voget, ein lantknecht, ein schenke efte ein molner,
Ein vismêster, ein teigelmêster, ein bumêster efte ein tolner,
Ein segelgraver, ein munter, ein wantsnider efte ein lenewantstriker,
1160 Unde alsodân lene: weddeknecht, ziseknecht, ein horker efte ein ander sliker,
Ein mekelêr, ein wraker, ein meter efte ein dachlônre,
Ein jeger, ein vellegilder, ein termînre efte ein ander trônre,
Got kent alle ere namen, van wat state efte ampte se ôk sint;
De dâr wôl deit, de kumt draden dârhen, dâr he it vint.