Lübeck's Dance of Death

The Nun

The nun appears only indirectly in the painting in St. Mary's Church where the maiden says to Death: »Had I become a nun then I would gladly step into your order«.

The nun

    Kloster nonne
Eya help Maria my ys ouel to mode
Schal ik alrede steruen dat do ik node
Ik hadde ghehopet noch mer to leren:
Wo ik scholde denen gode mynem heren
Dem ik myne sele hebbe vortruwet gans
Up dat ik mochte entfangen der iunckvrowen krantz(1)
In dem ewighen rike na dessem leuen
De my god so myldichliken wyl gheuen
Myn flesch is vaken worden bekoret.
Dar mede myne innicheit wart vorstoret
De werld vnde ok des vianden lyst darby
Dar van ik alle tyd bekoret sy
Sus hebbe ik ghehad der temptacien gans vele.
Up dat ick gode mochte offeren eyne reyne sele
Men myt wertliken dingen hebbe ik my vele beweret:
Wente myn orde dat so nicht heft gheleret
Noch vruchte ik dar vmme to lyden pyne grot
O ihesus wes my gnedich dorch dynen doet
Maria de du vnder dem cruce werest bedrouet went in den doet
Help my nu in desser myner lesten noet
Dat ik io by dy ewych mote blyuen
Vnde dat my god late in dat boek des ewygen leuendes schriuen

Death with spade

    De doet
Kloester nonneken vorvere dy nicht tho sere.
Desses dantzes hefstu grote ere:
Wente de dar syk gode heft ghegeuen
Vnde de dar wyl voren eyn gheystlik leuen
De schal syk gans van der werlde keren
Vnde by tyden steruen leren:
Wente waket sprack vnse here vnde weset bereyt
Vnde keret iw van der werlde dede is vul valscheit
Wente gy wetten nicht de stunde noch den dach
Dat cristus iuwe sele van iw nemen mach(2)
Hir vmme hefstu iennighen godesdenst ghedaen
Dar vor schaltu nu groet lon entfan
Hefstu dy ok bekummert myt wertliken ydelen dyngen
Dat wyl dy in grote pyne bringen.
Sus hefstu ghedaen iegen de regulen vnde des ordens ghedicht:
Wente to den boden vnde raden godes hefstu dy vorplicht
Hefstu id gheholden god wylt nu belonen
Vnde wil dy barmhertichliken kronen
Myt der kronen der ewighen salicheyt
De allen godesdeneren gnedichliken is bereyt
Desse heft cristus vorworuen myt synen dode vnde hylghen wunden(3)
Alle den de in synem denste willichliken werden ghevunden.

Nun Death to the nun Sunte Birgitten Openbaringe Click the small pictures to see the original pages.

The woodcut of the nun wasn't only used in the dances of death. The picture to the right is from another book by the Mohnkopf printery, Sunte Birgitten Openbaringe ("Revelations of Saint Birgitta"), 1496. The woodcut is supposed to portray "Sunte Katherina van watzsteyn" — i.e. Saint Catherine of Vadstena, the daughter of Birgitta.

At the bottom of the frame one can see the Mohnkopf printery's two characteristic escutcheons: three poppy fruits and a capital T with a cross.

Baethcke's transcription

    XLIII. DE KLOSTERNONNE.

Eia, help Maria, mi is ovel to mode!
Schal ik alrede sterven, dat do ik node.
Ik hadde gehopet noch mźr to leren,
1020 Wo ik scholde denen Gode minem heren,
Dem ik mine sele hebbe vortruwet gans,
Up dat ik mochte entvangen der junkvrowen kranz
In dem ewigen rike na dessem leven,
Den mi Got so mildichliken wil geven.
1025 Mīn vlźsch is vaken worden bekoret,
Dārmede mine innicheit wart vorstoret,
De werlt unde ōk des vianden list dārbi,
Dārvan ik alle tīt bekoret si.
Sus hebbe ik gehat der temptacien gans vele,
1030 Up dat ik Gode mochte offeren eine reine sele.
Men mit wertliken dingen hebbe ik mi vele beweret,
Wente mīn orde dat so nicht heft geleret.
Noch vruchte ik dārumme to liden pine grōt;
O Jesus, wes mi gnedich dorch dinen dōt!
1035 Maria, de du under dem cruce werest bedrovet went in den dōt,
Help mi nu in desser miner lesten nōt,
Dat ik jo bi di ewich mote bliven,
Unde dat mi Got late in dat bōk des ewigen levendes schriven.

    XLIV. DE DOT.

Klōsternonneken, vorvere di nicht to sere,
1040 Desses danzes hefstu grote ere,
Wente de dār sik Gode heft gegeven
Unde de dār wil voren ein geistlīk leven,
De schal sik gans van der werlde keren
Unde bi tiden sterven leren,
1045 Wente waket, sprak unse here, unde weset bereit
Unde keret ju van der werlde, dede is vul valscheit,
Wente gi wetten nicht de stunde noch den dach,
Dat Cristus juwe sele van ju nemen mach.
Hīrumme hefstu jennigen godesdźnst gedān,
1050 Dārvor schaltu nu grōt lōn entvān.
Hefstu di ōk bekummert mit wertliken idelen dingen,
Dat wil di in grote pine bringen.
Sus hefstu gedān jegen de regulen unde des ordens gedicht,
Wente to den boden unde raden Godes hefstu di vorplicht.
1055 Hefstu it geholden, Got wilt nu belonen
Unde wil di barmhertichliken kronen
Mit der kronen der ewigen salicheit,
De allen godesdeneren gnedichliken is bereit.
Desse heft Cristus vorworven mit sinen dode unde hilgen wunden
1060 Alle den, de in sinem dźnste willichliken werden gevunden.

Footnotes: (1) (2) (3)

Virgin crants...: In the Middle Ages virgins were buried with a chaplet / garland as a symbol of their purity (later on this was only done for young girls). Shakespeare introduced the word into English: "Yet here she is allow'd her virgin crants, her maiden strewments...".

Be awake, said our Lord, and be ready / […] for you know not the hour nor the day, where Christ will take your souls from you.

Matthew 24,36: "But of that day and hour knoweth no man, no, not the angels of heaven, but my Father only." (also Mark 13,32).

See the page about God's wounds.