Lübeck's Dance of Death

Chapter 2 + 3

See the translation and comments below.

Der he nemant weyghert de se socht myt vlyt
De vefte is de ewighe doet to ewigher tyd
Dar vor beware vns ihesus vnser here
Dorch synen doet vnde syner hilghen vyf wunden ere

        De doet     Dat ander capittel.

Den doet der natur mothe wy an ghan al ghelike
Junck. olt. groet. kleen. arm. vnde rike.
De stunde des dodes is beter wan der ghebord(1)
Wente denne ga wy to dem lone vord
Dat cristus vns in der tyd vorverf
Do he an dem cruce vor vns starf
In der bord is dat arbeit anstande
Dat dar is sorchuoldich mannigherhande
Dar to is dat leuent in der ioget
Vorvullet myt sunden vnde veler vndoget
So we de stunde des dodes alle tyd ouerdachte
Vnde syk suluest helde in guder wachte
Vnde neene dotliken sunde(2) vullenbrochte
Dar dem duuel welk denst van scheen mochte
Vnde leuede in den boden godes des heren
Dem queme de stunde des dodes to groten eren
Schole wy entfangen dat ewige lon dat dar is grot
So mothe wy erst liden den bitteren doet
Nicht schalmen vruchten den naturliken doet
Men eyn quad leuent dat dar bringet in ewighe noed
Dorch den doet entfangen de guden grot lon sunder feyl
Nemant kan dar van vthspreken dat mynste deel
Paulus hadde in dem dridden hemmel ghewest(3)
Alse men in syner epistelen lest
He schrift dat he sodans dar heft ghehort
De neen sterflik mynsche mach spreken vort.
Hir vmme wy armen mynschen slym vnde brecklik
Dencken mer vp dyt gud dat dar is tytlyk:
Wen vp dat ewighe gud dat dar is so groet
Dat cristus vns vorwerf dorch sinen bitteren doet
Hir vmme moghe wy wol doren syn
To achten tytlik dinck dat dar men heft den schyn

Dar mede de sele wert belast
De nu tytlik gud kricht de holt id vast
Des kone wy nicht ghesadiget werden
Jodoch schole wy nicht lange leuen vp desser erden
Dat wette wy seker vnde wys
Desto grotter vnse dorheyt gherekent is
Eyn <eyn> iewelk dencke to rugge korte iar:
Wo vele synt ghestoruen hir vnde dar
De weren eres leuendes io so vry alse wy in desser tyd
Ok menden se to bruken dat tytlike gud dat nu eyn ander besyt

            Dat iii capittel

SO we dar nu heft des tytliken gudes vele
De is groet gherekent in dem spele
De des nicht en heft heteth eyn armer wicht
Vnde wert gherekent manckt den riken weynich efte nicht
Doch kan de rechte arme beth godes rike entfangen:
Wan de ghirighe rike myt xxv gulden scholde aflangen.
Men leset van eynem riken van ghelde eyn vneddel man
Dar de rechte rikheyt noch nve in en quam
He wart kranck vnde beghunde ock to olden.
Do sprack de doer god mochte wol syn rike beholden.
Dat wolde ik em gunnen mochte ik beholden dat myn
Dar mede wolde ik tovreden syn.
¶Wat schal dat wesen gud vnde groet gheacht
Dar vmme ghesorghet wert dach vnde nacht
Sus wert id ghekreghen myt swarem arbeyde vnde groter noet
Vnde wert beseten in anxte vnde sorghen groet
Vnde wert vorlaten myt pynen wen wy steruen:
Konde wy denne gode vnse sele eruen
So hadde wy vnse ritterschop hir wol gheouet.
Denne worde de arme sele nicht bedrouet
Dat syk eyn eyn iewelk wol berede to desser salighen stunde
So merke he vth synes herten grunde
Den speyghel des dodes de hir navolgende is(4)

[Translation continued from the previous page.]

since he rejects no one who seeks her [his mercy] with diligence.
The fifth is the eternal death for eternal times;
[May] Jesus - our Lord - save us from this
through his death and his holy five wounds.(5).

Original page Original page Click the little pictures to see the original pages.

Baethcke's transcription

    DAT ANDER CAPITTEL.

25 Den dôt der natûr mote wi angân algelike,
Junk, olt, grôt, klên, arm unde rike.
De stunde des dodes is beter wan der gebort,
Wente denne ga wi to dem lone vort,
Dat Cristus uns in der tît vorwerf,
30 Do he an dem cruce vor uns starf.
In der bort is dat arbeit anstânde,
Dat dâr is sorchvoldich mannigerhande.
Dârto is dat levent in der joget
Vorvullet mit sunden unde veler undoget.
35 So we de stunde des dodes alle tît overdachte
Unde sik sulvest hêlde in guder wachte
Unde nene dôtliken sunde vullenbrochte,
Dâr dem duvel welk dênst van schên mochte,
Unde levede in den boden Godes des heren,
40 Dem queme de stunde des dodes to groten eren.
Schole wi entvangen dat ewige lôn, dat dâr is grôt,
So mote wi êrst liden den bitteren dôt.
Nicht schal men vruchten den natûrliken dôt,
Men ein quât levent, dat dâr bringet in ewige nôt.
45 Dorch den dôt entvangen de guden grôt lôn sunder feil,
Nemant kan dârvan ûtspreken dat minste dêl.
Paulus hadde in dem dridden hemmel gewest,
Alse men in siner epistelen lest;
He schrift, dat he sodâns dâr heft gehôrt,
50 De nên sterflîk minsche mach spreken vort.
Hîrumme wi armen minschen slim unde breklîk
Denken mêr up dit gût, dat dâr is tîtlîk,
Wen up dat ewige gût, dat dâr is so grôt,
Dat Cristus uns vorwerf dorch sinen bitteren dôt.
55 Hîrumme moge wi wol doren sîn
To achten tîtlîk dink, dat dâr men heft den schîn,
Dârmede de sele wert belast.
De nu tîtlîk gût kricht, de holt it vast;
Des kone wi nicht gesadiget werden.
60 Jodoch schole wi nicht lange leven up desser erden,
Dat wette wi seker unde wis;
Desto grotter unse dôrheit gerekent is.
Ein jewelk denke to rugge korte jâr,
Wo vele sint gestorven hîr unde dâr;
65 De weren eres levendes jo so vri alse wi in desser tît,
Ok mênden se to bruken dat tîtlike gût, dat nu ein ander besit.

    DAT III CAPITTEL.

So we dâr nu heft des tîtliken gudes vele,
De is grôt gerekent in dem spele;
De des nicht en heft, hetet ein armer wicht
70 Unde wert gerekent mankt den riken weinich efte nicht.
Doch kan de rechte arme bet Godes rike entvangen,
Wan de girige rike mit xxv gulden scholde aflangen.
Men leset van einem riken van gelde, ein uneddel man,
Dâr de rechte rîkheit noch nu in en quam.
75 He wart krank unde begunde ôk to olden.
Do sprak de dôr: Got mochte wol sîn rike beholden,
Dat wolde ik em gunnen, mochte ik beholden dat mîn,
Dârmede wolde ik tovreden sîn.
Wat schal dat wesen gût unde grôt geacht,
80 Dârumme gesorget wert dach unde nacht?
Sus wert it gekregen mit swarem arbeide unde groter nôt
Unde wert beseten in anxte unde sorgen grôt
Unde wert vorlaten mit pinen, wen wi sterven.
Konde wi denne Gode unse sele erven,
85 So hadde wi unse ritterschop hîr wôl geovet,
Denne worde de arme sele nicht bedrovet.
Dat sik ein jewelk wôl berede to desser saligen stunde,
So merke he ût sines herten grunde
Den speigel des dodes, de hîr navolgende is;
90 Alsus halet de dôt uns allen, dat is wis,
Den einen junk, den anderen olt, den dridden in siner besten tît,
Alle maket he uns des natûrliken levendes quît.
De sele veler hilgen sint to Gode gekomen,
Den ere levent hastigen hîr wart genomen
95 Van den tyrannen, de dâr delgen wolden der hilgen memorien,
Unde doch hebben se hôch dârmede vormeret ere glorien.
Lese wi doch van sunte Johannen dem hilgen doper,
Den Cristus sulven lovede, ôk was he sîn vôrloper,
Do Herodes de konink sat unde was vrolîk geworden,
100 Sande he hastigen hen unde lêt den hilgen man morden,
Wol dat he sik nicht hadde vormodet,
Dat he sus hastigen scholde werden gedodet.
Der hilgen sint gewest gans vele,
Den de tyrannen nemen dat lîf, men de sele
105 En konden se en genemen nenerleie wîs.
So welkeres minschen levent recht unde gût is,
Stervet de unvorsichtigen, dat schadet der selen nicht,
Men den quaden minschen is dit vârlik, des sit bericht,
Uppe dat wi mogen rechte merken den dôt der naturen,
110 Hîr navolgende mit schriften unde mit figuren,
Wo sik vele minschen to sterven beklagen,
Unde wo de dôt einen isliken gript bi dem kragen,
Unde wo he sus uns allen beslikt,
Unde wo he dem pawese int êrste alsus tosprikt.

Footnotes: (1) (2) (3) (4) (5)

the hour of death is better than the hour of birth.... Ecclesiastes: "A good name is better than precious ointment; and the day of death than the day of one's birth".
Deadly sin: A mortal sin is a voluntary act against the law of God and thus an aversion from God - as opposed to a venial sin that may be remitted.

Mortal sin is often confused with the seven capital sins / vices, namely vainglory (pride), envy, anger, sloth, covetousness (avarice), gluttony and lust.

Paul the Apostle's epistle is 2nd Corinthians 12,4, where he describes his meeting with Jesus' spirit in the third heaven: "[...] caught up to the third heaven. [...] and heard unspeakable words, which it is not lawful for a man to utter.".
"Speyghel des dodes" has almost become the alternate title of the book. See the page about the dance of death as a mirror.
See the page about God's wounds. Notice, that the number of sacred wounds corresponds to the 5 Deaths that the preacher has just described.