Døden fra Lübeck

Korsridderen

Ridderen af Tydske orden

    De godes ridder.
Help maria wo selsen is my iummer geworden
Twyntich iar hebbe ik ghewest in dessem werdighen orden
Alsus was ik ein anname man to voren
Hir vmme wart ik vor eynen groten mester ghekoren
Ouer dessen orden van den ritterliken broderen
Eyn here tho wesen ouer eyn groet lanth myt velen goderen
De slote vnde ander gud den ordensheren tho vorlenen
Hir vor se my myt allen truwen mosten denen
So wan myn bot to ene quam spade efte vro
Ok mosten my denen al dat ghemene volk dar to
Mit liue. mit gude. myt herendenste. vnde ok mit pacht
Vp den doet hadde ik noch nicht vele ghedacht
Och wolde he my doch noch lange tyd ouerseen
So wolde ik mit allem vlite vp de vncristen theen
Dar vnse werdighe orde ser is to vorplichtet
Vppe dat ok noch welke ander sake mochte wol werden entrichtet
Dar mede vnse werdige orde is ghekomen in sorge
Van wegen des landes. der stede vnde ock der borge
Mannich is gekomen dar van in grote noet:
Wol dat vnse orde is wyed. breet vnde groet:
Wente vnser broder synt vele. int norden. int westen. ok wente an de torkye
Int suden al dorch wente an de wallochie
Ok hethe wy de cruceheren al dudesche lant(1) dorch vnde ok in prusen
Dorch liflant.(2) lettowen. polen wente an de russen
Godesriddere des dudeschen ordens sy wi ok genant
Och hadde ik den orden recht gheholden so were myn staet vnde leuent wol bewant
Cristus de an dem cruce leet den bitteren doed
De helpe my in desser myner lesten noed.

Døden med leen

    De doet
Ja her mester des ordens van den crucebroderen
Vele sechstu van dynen lande vnde ok van den velen goderen
Dar to van den landen dynes ordens wide vnde verne
Nu mostu rekenschop doen dat deystu vngerne:
Wo du eyn deel hefst dorchghedreuen ok myt lysten
Vnde hefst ok orlich ghevoret myt dem guden cristen
Dar mede dynem orden is to kort ghescheen:
Wente de godesridder scholen nummer mit wapen vp de cristen theen
Dat arme cristenvolck alle tyd vorschonen
Myt den vncristen afghesneden scholen se nummer sonen
Du vnde dyne ordensbrodere hebben dyt klene acht
Vp dat gy iuwe nabers welke cristen mochten bringen vnder iuwe pacht
Vnde alsus vmme ringe schult se wyllen laten vordrucken
Ik vrochte hir vor de duuel iuwer eyn deels wedder wyl plucken
Gy hethen marienbrodere vp dat gy eyn hillich kusch leuent scholen voren.
In velem godesdenste vnde rechtuerdicheyt dyt mach iuwem state tobehoren:
Wan wo gy de armen vnder iw schattet vnde plaget
Tyrannischer wys dat is vaken gode gheklaget
Mochte gy wedder recht stede vnde lant vorweruen
Dar lethe gy mannyghen vnschuldighen vmme steruen
De orde is nicht inghesath vmme juwen swalch. laddichghant. vnde freterye
Ok nicht vmme iuwe ghyricheit vnde houerdye
Gode vnde marien hebbe gy ghesworen eynen eed
Dar vmme dat cruce vp iuwem klede steyt
Dar is mannich tyranne van den is dyt ghesecht
Vnde nicht van dy vnde dynen broderen. synt gy in iuwen saken recht

Korsridder Døden til Korsridderen Klik på de små billeder for at se de originale sider.

Ordensridderen og Døden-på-løven er de eneste billeder, der ikke har en dobbelt ramme.

Baethckes transskription

    XXI. DE GODESRIDDER.

Help Maria, wo selsen is mi jummer geworden!
Twintich jâr hebbe ik gewest in dessem werdigen orden;
Alsus was ik ein anname man to voren,
500 Hîrumme wart ik vor einen groten mêster gekoren
Over dessen orden van den ritterliken broderen,
Ein here to wesen over ein grôt lant mit velen goderen,
De slote unde ander gût den ordensheren to vorlenen;
Hîrvor se mi mit allen truwen môsten denen,
505 So wan mîn bot to ene quam spade efte vro.
Ok môsten mi denen al dat gemene volk dârto
Mit live, mit gude, mit herendênste unde ôk mit pacht;
Up den dôt hadde ik noch nicht vele gedacht.
Och wolde he mi doch noch lange tît oversên,
510 So wolde ik mit allem vlite up de uncristen tên,
Dâr unse werdige orde sêr is to vorplichtet,
Uppe dat ôk noch welke ander sake mochte wôl werden entrichtet,
Dârmede unse werdige orde is gekomen in sorge,
Van wegen des landes, der stede unde ôk der borge.
515 Mannich is gekomen dârvan in grote nôt,
Wol dat unse orde is wît, brêt unde grôt,
Wente unser broder sin vele: int norden, int westen, ôk wente an de Torkie,
Int suden al dorch wente an de Wallochie.
Ok hete wi de cruceheren al dudesche lant dorch unde ôk in Prusen,
520 Dorch Lîfland, Lettowen, Polen wente an de Rûssen;
Godesriddere des dudeschen ordens si wi ôk genant.
Och hadde ik den orden recht geholden, so were mîn stât unde levent wôl bewant.
Cristus, de an dem cruce lêt den bitteren dôt,
De helpe mi in desser miner lesten nôt.

    XXII. DE DOT.

525 Ja, her mêster des ordens van den crucebroderen,
Vele sechstu van dinen landen unde ôk van den velen goderen,
Dârto van den landen dines ordens wide unde verne;
Nu môstu rekenschop dôn, dat deistu ungerne,
Wo du ein dêl hefst dorchgedreven ôk mit listen
530 Unde hefst ôk orlich gevoret mit dem guden cristen,
Dârmede dinem orden is to kort geschên,
Wente de godesridder scholen nummer mit wapen up de cristen tên,
Dat arme cristenvolk alle tît vorschonen,
Mit den uncristen afgesneden scholen se nummer sonen.
535 Du unde dine ordensbrodere hebben dit klene acht,
Up dat gi juwe nabers, welke cristen, mochten bringen under juwe pacht
Unde alsus umme ringe schult se willen laten vordrucken;
Ik vruchte, hîrvor de duvel juwer ein dêls wedder wil plucken.
Gi heten marienbrodere, up dat gi ein hillich kûsch levent scholen voren
540 In velem godesdênste unde rechtverdicheit, dit mach juwem state tobehoren.
Wan wo gi de armen under ju schattet unde plaget
Tyrannischer wîs, dat is vaken Gode geklaget.
Mochte gi wedder recht stede unde lant vorwerven,
Dâr lete gi mannigen unschuldigen umme sterven.
545 De orde is nicht ingesat umme juwen swalch, laddichgânt unde vreterie,
Ok nicht umme juwe giricheit unde hoverdie.
Gode unde Marien hebbe gi gesworen einen êt,
Dârumme dat cruce up juwem klede steit.
Dâr is mannich tyranne, van den is dit gesecht,
550 Unde nicht van di unde dinen broderen, sint gi in juwen saken recht.

Fodnoter: (1) (2)

Tyske orden...: Ridderorden grundlagt 1190 og nedlagt 1809 af Napoleon.

Tyskere og skandinavere tog på korstog mod "hedningene" i Østersøområdet - som fx Estlandstoget i 1219, hvor Dannebrog faldt ned fra himmelen.

Livland...: Område ved Østersøen. Siden 1919 delt mellem Estland og Letland.

Det er ikke tomt pral, ridderen kommer med: den Tyske Orden kontrollerede Preussen og store dele af Baltikum. De havde bl.a. købt Danmarks del af Estland af Valdemar Atterdag.